STUDIUM DUCHOWOŚCI EUROPEJSKIEJ W LATACH 1998-2015
Tożsamość człowieka europejskiego jest naznaczona w sposób decydujący przez chrześcijaństwo. Dlatego niezbywalnym elementem tradycji chrześcijańskiej są wartości i modele zaakceptowane oraz realizowane przez ludzi, którzy wierzą w Chrystusa.
Proces integracji europejskiej, jako ważna część współczesnych przeobrażeń świata, dotyczy nas bezpośrednio i dotyka naszych żywotnych, tak kulturowych, jak i ekonomicznych, podstaw. Bardzo ważna staje się, więc, wszelka dyskusja oraz wymiana myśli na ten ważny dla przyszłości naszego kraju i narodu temat. Kościół, jak zawsze w istotnych momentach historii, nie pozostaje bierny i stara się wziąć aktywny udział w kształtowaniu nowej rzeczywistości.
W integracji europejskiej mówi się najczęściej w jej aspektach: ekonomicznych, kulturowych i instytucjonalnych. W wypowiedziach papieskich zaś wizja zjednoczonej Europy ściśle łączy się z wizją nowej ewangelizacji, według której zjednoczoną Europę tworzyć powinno się na fundamentach bliskich tradycji chrześcijańskiej. Wizja integracji europejskiej nie jest eurocentryczna, gdyż Ojciec Święty zjednoczenie pojmuje jako otwarcie się na bogactwo innych kultur, które formowały się także poza Europą.
W nauczaniu Jana Pawła II obecna jest także ciągła troska o losy europejskiej cywilizacji. Jednoczenie Europy dokonuje się dziś w sytuacji napięć między chrześcijańską “cywilizacją miłości” a modnymi obecnie ideami, określanymi przez Papieża jako “kultura śmierci”. Przeciwieństwem ideałów “kultury śmierci” jest “cywilizacja miłości” wzniesiona na wartościach uniwersalnych takich jak pokój, solidarność, sprawiedliwość wolność. W obliczu tego człowiek zaczyna poszukiwać wartości, szczególnie tych, które potrafią wzniecić w nim samym radość i optymizm.
Współczesna kultura europejska, która przesiąknięta jest postmodernizmem i gnozą, w której zachwiana jest rola wartości, wolność odrywana jest od odpowiedzialności, gdzie w miejsce etyki i rozumu proponuje się pustą estetykę – mimo wielu wieków świetności –postrzegana jest dziś przez Kościół negatywnie. Tym bardziej Kościół ma przed sobą ogromną misję do spełnienia, gdyż rozumiany jako Mistyczne Ciało Chrystusa wprowadza w realne, nie tylko umysłowe powiązanie z Bogiem, otwierając przed nami możliwość kontaktu ze wszystkimi ludźmi. Może, więc, być spoiwem Wspólnej Europy.
Wspólne wartości chrześcijańskie są solidną podstawą do budowania Unii Europejskiej. Wizja integracji prezentowana przez Ojca Świętego w swoim założeniu opiera zjednoczenie kontynentu na historycznych korzeniach i wartościach chrześcijańskich. Chrześcijanie muszą poszukać drogi, na której ich najsilniejsze duchowe aspiracje nie doznają osłabienia, lecz będą stałym impulsem do działań na rzecz trwałej i autentycznej integracji narodów Europy.
Bezpośrednim impulsem do powołania Studium było orędzie gnieźnieńskie Jana Pawła II wygłoszone podczas wizyty w Polsce (Gniezno, 3.VI.1997). Wówczas Papież powiedział: “Nie będzie jedności Europy, dopóki nie będzie ona wspólnotą ducha. Ten najgłębszy fundament jedności przyniosło Europie i przez wieki go umacniało chrześcijaństwo, ze swoją Ewangelią, ze swoim rozumieniem człowieka i wkładem w rozwój dziejów ludów i narodów. Zrąb tożsamości Europy jest zbudowany na chrześcijaństwie. A obecny brak jej duchowej jedności wynika głównie z kryzysu tej chrześcijańskiej samoświadomości”.
Podejmując to zadanie, sformułowane przez Papieża, powołano Studium z inicjatywy ks. prof. dr. hab. Stanisława Urbańskiego kierownika Sekcji Teologii Duchowości na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego we współpracy z Katolickim Stowarzyszeniem “Civitas Christiana”, Oddział Warszawski, którego przewodniczącym był Stanisław Piestrak. Powyższe Studium zostało zaakceptowane przez przewodniczącego Zarządu Głównego Stowarzyszenia, Ziemowita Gawskiego oraz członków Zarządu. Dyrektorem Studium został mianowany ks. prof. S. Urbański. Inauguracja pracy Studium odbyła się 17 grudnia 1999 roku w Centrum Kultury “Civitas Christiana” przy ulicy Pięknej 16 B w Warszawie, przy udziale najwyższych Władz Zarządu oraz Sekcji Teologii Duchowości UKSW, zaproszonych gości, dziennikarzy i telewizji.
Filia tegoż Studium powstała w Elblągu pod kierunkiem Jacka Bączkowskiego, przewodniczącego Oddziału Miejskiego Stowarzyszenia i ks. dr. Stanisława Guły, wykładowcy filozofii w Wyższym Seminarium Duchownym, powołanego na stanowisko wice-dyrektora Studium. Inauguracja odbyła się 24 października 2001 roku przy udziale delegata przewodniczącego Zarządu Głównego p. Tadeusza Żeleźnika, redaktora naczelnego czasopisma “Społeczeństwo”, dyrektora Studium ks. Stanisława Urbańskiego, profesorów Seminarium Duchownego, profesorów i dziekana Zamiejscowego Wydziału Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości im. Bogdana Jańskiego dr. Janusza Hochleitnera, przedstawicieli władz lokalnych, posłów, itp. Wykład inauguracyjny wygłosił ks. dr Stefan Ewertowski, rektor Wyższego Seminarium Duchownego w Elblągu.
Studium Duchowości Europejskiej zostało również przyjęte bardzo przychylnie ze strony Episkopatu. W ramach Studium referaty wygłosiło dwóch księży arcybiskupów (S. Nowak, W. Ziemba) i dziewiętnastu księży biskupów (A. Lepa, S. Stefanek, P. Libera, T. Pikus, R. Andrzejewski, P. Jarecki, M. Gołębiewski, Z. Kiernikowski, P. Dydycz, M. Kruszyłowicz, A. Śliwiński, J. Wysocki, E. Ozorowski, E. Samsel, J. Szlaga (również w Elblągu), S. Wielgus, J. Chrapek, J. Zawitkowski, Z. Zimowski) oraz dwudziestu trzech prelegentów (Warszawa, Elbląg).
Dyrektor Studium, ks. S. Urbański organizował comiesięczne wykłady (otwarte) o różnorakiej tematyce dotyczącej wartości chrześcijańskich w Europie, ekumenicznych, ekologicznych, rodzinnych, kulturowych, religijnych. Ponadto odbyły się promocje książek, o charakterze europejskim:
1. S. Urbański, Mistyczny świat ducha, Warszawa 2000, prezentacja: S. Budzyński (12.04.2000).
2. P. P. Ogórek, Mistrz Jan Eckhart czołowy przedstawiciel duchowości chrześcijańskiej Europy, Warszawa 1999, prezentacja: S. Urbański (19.11.2000).
3. Album: Sługa Boży Kardynał Stefan Wyszyński (1901-1981). Co Kościół i Polska zawdzięczają Prymasowi Tysiąclecia, Warszawa 2000, prezentacja: S. Budzyński, S. Urbański (25.10.2001).
4. Odnowa środowiska społeczno-przyrodniczego w filozofii i teologii, red. J. Dołęga, J. Czartoszewski, A. Skowroński, Warszawa 2001, prezentacja: J. Czartoszewski, S. Urbański (19.11.2001).
5. E. Sakowicz, Islam w dokumentach Kościoła i nauczania Jana Pawła II (1965-1996), Warszawa 1997; tenże, Dialog Kościoła z islamem według dokumentów soborowych i posoborowych (1963-1999), Warszawa 2000, prezentacja: imam M. Żuk, S. Urbański (17.01.2002).
6. K. Pawlina, Kandydaci do kapłaństwa trzeciego tysiąclecia, Warszawa 2002, prezentacja: ks. bp P. Libera, S. Urbański (17.10.2002).
7. Chrześcijańska Europa, red. S. Urbański, Warszawa 2003, prezentacja: T. Zieleźnik, F. Ociepka, S. Urbański (29.04.2003).
Ks. S. Urbański zorganizował trzy konferencje naukowe:
1. “Kryzys cywilizacji a cywilizacja miłosierdzia głoszona przez bł. Faustynę nadzieją Europy”, Centrum Kultury “Civitas Christiana”, Warszawa (12.04.2000).
2. “Świecki Instytut Kapłański “Prado” i charyzmat jego założyciela bł. ks. Antonie Chevriera”, Centrum Kultury “Civitas Christiana”, Warszawa (29.05.2000).
3. “Szukając ducha europejskiego”, Klub “Civitas Christiana”, Elbląg (24.10.2001).
Zaplanowana konferencja: “Dziejowe kształtowanie duchowego oblicza Europy” (wielcy misjonarze, europejskie świadectwo świętych i męczenników, mnisi, zakonnicy i duszpasterze), Warszawa.
Bieżące informacje o odbytych spotkaniach w Warszawie i Elblągu podawane były na łamach czasopisma “Nasz Głos”.
Studium Duchowości Europejskiej współpracowało ze Studium Duchowości Zmartwychwstańczej Szkoły Wyższej im. Bogdana Jańskiego w Warszawie współorganizując “Wieczór patriotyczny w 82. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości” w tejże Uczelni. Referat wygłosił M. Połomski pt. “Patriotyzm w duchowości i myśli Bogdana Jańskiego, w którym przybliżył refleksję Jańskiego na temat roli Polski w Europie i świecie oraz jej misji politycznej i religijno-cywilizacyjnej” (10.11.2000).
Studium Duchowości Europejskiej współpracowało z Sekcją Teologii Duchowości UKSW, w szczególności w organizowaniu ogólnopolskich sympozjów o duchowości europejskiej; z Studium Formacyjnym dla Nauczycieli i Wychowawców Katolickich “Augustianum” w Warszawie, Zakładem Duchowości Zmartwychwstańczej Instytutu Badań Naukowych Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości im. B. Jańskiego w Warszawie, z Centrum Duchowości “Honoratianum” w Zakroczymiu, z Instytutem Duchowości w Grodnie (Białoruś), w Stanisławowie (Iwano-Frankowsku, Ukraina), w Wilnie (Litwa). Również współpracowało z Wydawnictwem UKSW i Oficyną Wydawniczo-Poligraficzną “Adam” w zakresie drukowania i reklamy comiesięcznych spotkań.
Studium Duchowości uwzględniało badania nad duchowością protestancką, prawosławną, muzułmańską i żydowską. Dotyczyły one też aspektu historycznego i strukturalnego duchowości Zachodu i Wschodu. Wykłady prowadzone w Studium zostały częściowo opublikowane w książce pt. “Chrześcijańska Europa”, red. S. Urbański, Warszawa 2003.
Studium zakończyło comiesięczne wykłady w Centrum Kultury “Civitas Christiana” ostatnim cyklem wykładów ks. dr. Pawła Gwiazdy, który z zakresu powołania do kontemplacji wygłosił 12 wykładów, a z zakresu: drogi mistyki – mistyczki i mistycy 18 wykładów, oraz zaproponowano 25 wykładów na podstawie encykliki Jana Pawła II “Ecclesia in Europa”.
ORGANIZACJA COMIESIĘCZNYCH WYKŁADÓW
DALSZA DZIAŁALNOŚĆ STUDIUM DUCHOWOŚCI EUROPEJSKIEJ
KONFERENCJE NAUKOWE O EUROPEJSKIEJ DUCHOWOŚCI
W SZERSZYM ZAKRESIE
KONFERENCJE NAUKOWE ZORGANIZOWANE NA UKSW, WARSZAWA
REFERATY O DUCHOWOŚCI EUROPEJSKIEJ W SZERSZYM ZAKRESIE
NIEKTÓRE WYKŁADY I REFERATY KONFERENCJI NAUKOWYCH
OPUBLIKOWANE W FORMIE KSIĄŻKOWEJ
PRACE KSIĄŻKOWE Z EUROPEJSKIEJ I POLSKIEJ MISTYKI PRZEŻYCIOWEJ
PRACE BADAWCZE DOTYCZĄCE EUROPEJSKIEJ DUCHOWOŚCI
PRACE BADAWCZE DOTYCZĄCE DUCHOWOŚCI I MISTYKI EUROPEJSKIEJ
W ŚWIETLE WIELKICH POSTACI EUROPY
POWOŁANIE NOWEJ SERII WYDAWNICZEJ: “DUCHOWOŚĆ EUROPY"
Bibliografia
Studium Duchowości Europejskiej, Nasz Głos 12 (2001), s. 15-16; Studium Duchowości Europejskiej, Ateneum Kapłańskie 138 (2002) z. 2, s. 392-395; Studium Duchowości Europejskiej, red. J. Dołęga, Episteme 20 (2002), s. 174-179; Milenijne sympozjum duchowości: “Duchowość Europy”, STV 2(2002), s. 248-249; Studium Duchowości Europejskiej, w: Twórczość naukowo-badawcza ks. prof. dr. hab. Stanisława Urbańskiego, Włocławek 2003, s. 160-166; “Ecclesia in Europa”, STV 1 (2004), s. 214; Mistyka nadzieją współczesnej Europy, STV 2 (2006), s. 234; Studium Duchowości Europejskiej, w: Servire Deo et hominibus, red. W. Gałązka, P. Latawiec, H. Podolski, K. Trawkowski, Wyd. UKSW, Warszawa 2009, s. 243-246; Studium Duchowości Europejskiej, STV 1(2000), s. 284, 2 (2000), s. 280; 1 (2001), s. 296; 1 (2002), s. 239; 1(2003), s. 253, 2 (2003), s. 234; 1 (2004), s. 277; Studium Duchowości Europejskiej, w: S. Urbański, Życie mistyczno-konsekrowane, seria: Duchowość Europy 1, Wyd. UKSW, Warszawa 2015, s. 89-154; Studium Duchowości Europejskiej, w: Szukać Miłość – Boga. Księga Jubileuszowa z okazji 35 lecia pracy naukowej w Wyższym Instytucie Teologicznym w Częstochowie, red. S. Jasionek, W. Gałązka, seria: Biblioteka Teologów Częstochowskich, tom 2, Częstochowa 2015, s. 405-464; Studium Duchowości Europejskiej, w: Tylko służyć, seria: Mistyka polska 145, red. W. Gałązka, t. 1, Wyd. UKSW. Warszawa 2016, s. 310-354.